Solutionism; de verlichte weg naar het zelfsturend embryo?

Solutionism; de verlichte weg naar het zelfsturend embryo?

The idea that given the right code, algorithms and robots, technology can solve all of mankind’s problems, effectively making life “frictionless” and trouble-free.

 

Maria van Boekelen, journalist We Are Change

Frans van der Reep, lector digital world Hogeschool Inholland

 

In maart 2017 vonden vier baanbrekende besluiten in Nederland plaats die de maatschappelijke toekomst en de context van ons leven mede zullen bepalen. Allemaal mogelijk gemaakt door nieuwe en betaalbare technologie en doordrenkt van ‘internetcentrisme’ en ‘dataïsme’. ‘Internetcentrisme’ wordt door Evgeny Morozov omschreven als ‘de neiging om grootse problemen met online technologie te willen oplossen’. Een quick-online-fix, die volgens Morozov gedoemd is om te mislukken. Yuval Noah Harari wijst op de overrompelende invloed van ‘dataïsme’, dat het universum beschrijft als datastromen. De waarde van elk fenomeen en elke entiteit wordt bepaald door de bijdrage daarvan aan de dataverwerking. Dit is geen ver van ons bed show, sterker nog dit paradigma heeft het grootste deel van het wetenschappelijk establishment al veroverd. Dit is ook geen filosofische revolutie, maar een uitermate praktische die haar weg vindt in de haarvaten van de overheid. DNA-editing

Sinds 2002 is het in Nederland verboden menselijke embryo’s voor louter wetenschappelijke doeleinden te creëren. Schippers wil echter de desbetreffende Embryowet bij ‘koninklijk besluit’ wijzigen, dat wil zeggen zonder inspraak van het parlement. Zo zetten we een stap in de richting van het Britse embryobeleid. Daar worden embryo’s inmiddels al gecreëerd door middel van therapeutisch klonen en door het combineren van menselijk met dierlijk materiaal. Als het aan Schippers ligt mogen er in de toekomst ook in Nederland embryo’s worden gekweekt ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Hiermee wordt een principiële grens overschreden. Er ontstaat een nieuw ‘soort’ menselijk leven, dat uitsluitend voor wetenschappelijke productie is bedoeld en dat uitsluitend instrumentele waarde wordt toebedeeld. Daarnaast mag men in de toekomst ook DNA van ongeboren baby’s tijdens de zwangerschap corrigeren bij gebleken gebreken. Hiermee wordt ook de route naar designer-baby’s ingeslagen. Gaan we het Britse voorbeeld van de National Health Service (het openbare gezondheidszorgstelsel van het Verenigd Koninkrijk) volgen, die DNA editing met CRISPR-Cas 9 bejubeld en medische gegevens uitwisselt met Google DeepMind? Wat is de invloedssfeer van partijen als Alphabet (holding Google) en Microsoft die honderden miljoenen investeren in CRISP-Cas9? Om van de farmaceutische industrie met als vaandeldrager Bayer nog maar te zwijgen. Wie is er na deze revolutie in charge? Is ‘wie’ nog wel de de juiste aanhef? Of is het wellicht gepaster om de vraag te herformuleren naar ‘wat’ is er in charge? Vanuit een commercieel perspectief is DNA editing natuurlijk booming business. Daarom is het zeer verwonderlijk dat Annelien Bredenoord, hoogleraar medische ethiek aan het UMC Utrecht de impact hiervan niet onder ogen kan of durft te zien. Dit weerhield de Gezondheidsraad echter niet om haar te consulteren voor het zojuist gepubliceerde rapport ‘Ingrijpen in het DNA van de mens’. https://www.gezondheidsraad.nl/nl/taak-werkwijze/werkterrein/optimale-gezondheidszorg/ingrijpen-in-het-dna-van-de-mens

Wanneer gaat de samenleving geen afwijkende kinderen meer accepteren? Wordt het dadelijk niet impliciet verplicht gesteld om DNA te editen omdat we anders de samenleving of overheid op kosten jagen? Vinden we dit ethisch acceptabel? Hebben we deze vraag nu echt breed maatschappelijk geadresseerd? Is er sprake van consensus, een acceptabel antwoord?

 

 

Zelfsturing

De andere twee besluiten bevonden zich op het vlak van logistiek en vervoer; in casu de omarming van de zelfrijdende en -sturende auto’s en treinen.

Proeven met dit soort auto’s gaan in Brabant op korte termijn van start. Wat men met die ‘proeven’ beoogt is echter onduidelijk. De massa beschouwt deze ontwikkeling kennelijk als onvermijdelijk en ziet het concept ‘zelfrijdend’ als een oplossing voor van alles maar in eerste instantie voor de steden die de autodichtheid niet meer aankunnen.

Waarom is er geen enkel rapport over de maatschappelijke impact van deze ontwikkeling? Wie kan de burger juridisch aanspreken op effecten van deze proeven? De verantwoordelijkheid ligt in eerste instantie bij de minister, die nu juist vertrekt.

Kortom, het juridisch kader ontbreekt vrijwel volledig en de lijst van onbesproken (juridische) consequenties is lang, te lang.

Ook rijst de vraag hoe we dan omgaan met het ownership van de data die een auto produceert. Sommige automerken stellen zich op het standpunt dat alle data die een auto produceert van de autofabrikant zijn en, net als zojuist besloten is in de USA, zelfs vrij verhandelbaar zijn. Voor uw begrip, ieder gat in de weg en iedere slok wijn die u drinkt zijn zichtbaar in deze data. Gaan we dan automobilisten achteraf en machine-only bekeuren voor bijvoorbeeld te hard rijden? Snappen we dat auto’s gewoon drones worden met ergens een knop om het gehele verkeer aan en uit te zetten? Kunnen diezelfde auto’s over een paar jaar worden gebruikt als mobiele surveillance camera’s ten behoeve van crowd control en opsporing? Google en Uber staan in de startblokken om de West Europese mobiliteit te regelen, de lobbyisten maken overuren. Ook hier is er sprake van een dubieuze invloedssfeer van zwaar investerende multinationals.
Handrem

Hoe kan de burger zich verweren tegen New Tech als iedereen die tegendruk moet geven narcistisch verliefd lijkt te zijn op diezelfde ontwikkelingen die gebracht worden in het belang van het land. Hebben we in de gaten hoe verstrekkend deze besluiten zijn? En hoe zeer ze in lijn ligt met wat Morozov ‘solutionism’ noemt en Harari ‘dataïsme’? Wie oefent  toezicht uit en bij wie kan de burger terecht met problemen?

Theodore Roszak signaleerde al in 1986 dat door adoptie van de nieuwe informatie-ideologie aan de groeiende controlebehoefte van staat en bedrijfsleven voldaan kan worden. Het stimuleren van deze ontwikkelingen benoemd hij als een bewust gevolgde strategie van bedrijven en publieke instellingen. Heeft hij gelijk?

Centrale vraag is wat ons betreft; wie het toezicht uitoefent en bij wie de burger terecht kan met problemen. “Who will guard the guards themselves?” Is die ‘algorithm based society’ wel zo nastrevenswaardig? De New Tech World accelereert, van een handrem voor de burger is vooralsnog geen sprake.

 

 

Tot slot

Natuurlijk is het voor het individu geweldig dat we meer vat op en inzichten verkrijgen in ons DNA; wellicht kan veel menselijk verdriet voorkomen worden. Dat staat buiten kijf en ook buiten de discussie die we graag willen aanzwengelen. De vraag is echter of wat goed is voor de staat of multinational, welke steeds inniger verbonden lijken te zijn, ook goed is voor onze  samenleving. Wij pleiten ervoor dat voorafgaand aan de uitwerking van bovenstaande besluiten afstand wordt gedaan van het standpunt dat het onvermijdelijk is dat nieuwe technologie wordt ingevoerd. Er is namelijk maar een onvermijdelijk gegeven en dat is de dood, de rest is politiek.
 

 

 

 

 

Bronnen:

Evgeny Morozov (1984) is een blogger, internetscepticus, publicist en onderzoeker. Hij bestudeert de sociale en politieke gevolgen van nieuwe technologieën zoals sociale media en het internet. Zie bijv. https://www.theguardian.com/technology/2013/mar/09/evgeny-morozov-technology-solutionism-interview

 

 

Yuval Noah Harari (1976) is an Israeli historian and a tenured professor in the Department of History at the Hebrew University of Jerusalem. He is the author of the international bestseller Sapiens: A Brief History of Humankind (2014).

 

Theodore Roszak (1986), The cult of information : the folklore of computers and the true art of thinking, New York (Pantheon Books); Ned. vert.: De Informatiecultus. Computerfolklore en de kunst van het denken. Amsterdam 1986, (Meulenhoff).

Nadere informatie over inevitability thesis https://en.wikipedia.org/wiki/Inevitability_thesis

http://nl.wikipedia.org/wiki/Theodore_Roszak_%28historicus%29

Nieuwsbronnen o.a.

http://www.nhs.uk/news/2016/02February/Pages/UK-regulators-give-go-ahead-for-embryo-editing.aspx

https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/geef-ons-heden-ons-algoritme~a9f60ef1/

http://blogs.wsj.com/briefly/2016/09/22/crispr-cas9/

https://www.gezondheidsraad.nl/nl/taak-werkwijze/werkterrein/optimale-gezondheidszorg/ingrijpen-in-het-dna-van-de-mens

https://www.scientificamerican.com/article/will-democracy-survive-big-data-and-artificial-intelligence/#

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Leave a Reply