De (westerse) samenleving heeft, dankzij internet, steeds minder vaak vaste organisatieverbanden nodig om de juiste persoon op de juiste klus te krijgen. Dat geldt ook voor bedrijven, zowel binnen bedrijven als tussen bedrijven. Dankzij internet vinden individu en met specifieke competenties elkaar, en komen vraag en aanbod goedkoper samen dan vroeger op de markt. Denk maar aan Uber, AirBNB, crowdsourcing, crowdfunding als voorbeeld. Mensen organiseren hun leven steeds meer via (digitale) netwerken. Ze organiseren ook hun werk steeds vaker via vloeiende netwerkverbanden. Ze gaan voorbij aan vaste, gestolde en door overhead in stand gehouden organisatieverbanden waar dit niet perse nodig is.
Dit inzicht vindt, as we speak, ingang in het bedrijfsleven , de overheid en de geneeskunde en wellicht ook de wetenschap. Organisatiestructuren faciliteren daarmee de transitie van stollen naar stromen.
Mensen vinden elkaar gemakkelijker vinden op de markt. Maatschappelijke transactiekosten dalen fors onder invloed van de digitalisering. Omdat een bedrijf in de kern bestaat omdat het goedkoper dan de markt samenwerking organiseert zal de onderneming dus ook met die transactiekosten naar beneden moeten. Dit proces in volle gang in West-Europa en noopt zowel tot meer efficiency alsook nieuwe organisatievormen: organisatie acupunctuur. De onderneming faciliteert zichzelf steeds meer als netwerk binnen, en tussen, de onderneming, en wordt daarmee veel meer een ecosysteem van betrokken stakeholders die een concreet probleem oplossen.
Bedrijven organiseren hun competenties daardoor niet alleen meer in vaste structuren van bazen en knechten, met eenieder een vaste job title, maar gebruiken alle aanwezige kennis waar en wanneer nodig. Overigens is het “Rijnlandse model”, afkomstig uit Duitsland, een veel beter uitgangspunt dan het Angelsaksische op control en ‘vastpakken’ gerichte model om deze beweging te maken. Kennis en operationeel vermogen organiseert zichzelf direct, afhankelijk van de vraag, en vloeit direct naar de klant.
Naast het bedrijfsleven groeit ook b ij de (rijks)overheid in Nederland, en ik dacht ook in Duitsland, het idee dat een gestolde organisatie van vaste werkprocessen, verkokerd in vele departementen, zowel in de provincie als voor het geheel, niet altijd de goede weg is voor effectief bestuur. Want werk dat moet gebeuren trekt zich weinig aan van de organisatievorm. De werkelijkheid laat zich niet in hokjes dwingen. Overhead, doorgaans verbonden met het beheer van de hokjes, komt daarmee als overbodige kostenpost onder druk te staan. Wat op landelijk organisatieniveau gebeurt, vindt eveneens p laats op provinciaal niveau.
Ook in het monitoren van verkeersstromen ten behoeve van filedetectie zien we de beweging van stollen naar stromen Tegenwoordig kunnen we meten via de mobieltjes van bestuurders op de weg in plaats van via lussen in het wegdek, camera’s en andere oplossingen. Online meting van verkeersstromen – en du s van files – is daarmee simpel, en veel goedkopergeregeld. Via mobieltjes kan zonder grote investeringen, in principe op ieder moment worden vastgesteld waar het druk is met als resultaat: online software gestuurde verkeersinfo . Ook hier de beweging van vaste structuren in de vorm van camera’s, etc naar mobieltjes die in zwermen bewegen.
Een laatste voorbeeld: de geneeskunde. Dat de verschillende medische specialismen ‘hardware matig’ zijn georganiseerd (hart, long etc) zegt weinig over hoe het lichaam echt werkt. Concrete ziekten, zoals infecties, trekken zich niets aan van de gekozen arbeidsverdeling binnen het ziekenhuis of hoe de geneeskundige studie is georganiseerd. Ook hier zal de multidiciplinaire ‘netwerk’ aanpak aan belang winnen. Acupunctuur is trouwens een voorbeeld van zo’n aanpak. De toenemende precisie van de meet instrumenten stelt ons ook beter in staat de impact van acupunctuur op ons lichaam vast te stellen, en dat zal, denk ik, deze aanpak te zijner tijd aan zijn doorbraak helpen in de Westerse wereld.
Van stollen naar stromen, multidisciplinair case management, distributed teamworking: allemaal symptomen van dezelfde beweging. Van gestolde hiërarchische structuren en afdelingen, en systemen naar stromende processen. Bedrijven tenderen door deze ontwikkeling naar stromende ‘ecosystemen’.
Managementteams van (grote) ondernemingen zien zich dan ook niet alleen geconfronteerd met de uitdaging om de intern gerichte traditionele besturing te verbeteren en efficiency te versterken. Door de markt worden ze tegelijk gedwongen nieuwe ‘netwerkbesturing’ te implementeren, communicational excellence en de onderneming te faciliteren als vloeiend ecosysteem .
Tot slot. Hoe kunnen we deze kennis en dit inzicht omzetten in concurrentievermogen van onszelf, onze ondernemingen en Europa? Ons plezier in werk? Allemaal zaken die we de komende 20 jaar gezamenlijk gaan ontdekken!
————————————————
Link naar oorspronkelijke publicatie:
Van stollen naar stromen, op weg naar organisatie acupunctuur , managementsite, 29 juni 2003