The Creative Economy, the next step?

The Creative Economy, the next step?

 

Life happens to you while you are busy making other plans, J Lennon

 

Inleiding plaatje

Internet verandert heel veel: de richting waarin bedrijven zich moeten ontwikkelen, maatschappelijke fundamenten, Uw persoonlijk perspectief en bijvoorbeeld het onderwijs.

In dit artikel reik ik u een aantal handvatten aan om hier mee om te gaan binnen uw bedrijf, uw persoonlijk leven en de maatschappij. Dit vraagt om werkelijk nieuwe perspectieven en het om kunnen gaan met een veelheid aan perspectieven tegelijkertijd.

Het eerste wat ik opmerk is de toenemende complexiteit en dynamiek waar u en ik mee te maken hebben. Als u met alle winden meewaait, moet u of van alle markten thuis zijn of kiezen. Net als vroeger. Je kunt nu eenmaal een ‘6″‘als twee keer een ‘5’ halen.   Kiezen gaat zowel over de as van richten, van inrichten als van verrichten.

Richten gaat over bedrijfsstrategie: wie ben je, wat is je core excellence en hoe communiceer je dat naar de markt? Wat is je product en waar zet je je marktkraam neer. Doe je dit fysiek of online?  Hoe identificeer en bereik je je doelgroepen, hoe wil je met hen interacteren, hoe ver-sta je je doelgroep? Hoe vind je je goede marktboodschap, hoe verspreid je en meet je de effectiviteit er van?

Inrichten: hoe richt je je operations in en organiseer je je op een goede mix van control excellence , operational excellence en communicational excellence? Hoe zorg je ervoor dat de klant niet het gevoel heeft dat hij of zij opgesloten wordt in de ingewikkeldheid van jouw bedrijf? Hoe zorg je ervoor dat jouw bedrijf aanvoelt als een klein bedrijf? Hoe ga je nieuwe technologische mogelijkheden  rond marketing, en klantinteractie inzetten? Hoe ga je innoveren richting customer centric orientatie en branded solutions?

Verrichten: hoe zorg je ervoor dat je ‘de dingen ’goed doet en je operations tegelijkertijd niet te duur zijn? Dat klanten krijgen wat ze bestellen. Dat klachten goed worden gehoord en hun wensen afgehandeld. Dat de onderneming blijft voldoen aan alle formele vereisen (governance) en klanten ook altijd een rekening krijgen voor wat ze, bovendien, wel besteld en ontvangen hebben?

Dit zijn veel vragen. Dan stelt zich al gauw de vraag waar te beginnen en wat nu echt die nieuwe perspectieven oplevert.

Being Creative  

Wat we steeds meer waarnemen in de westerse wereld is dat ondernemingen zich omvormen naar ecosystemen van verschillende bedrijven waarbij een ieder die taak uitvoert waar die het beste voor geëquipeerd is. Core excellence is daarom steeds belangrijker: het vermogen om te weten waar je werkelijke waarde ligt en het vermogen daar met focus op te acteren.

Operations, control en de beste manier om je bedrijf in te richten  kun je inkopen. ICT, consultancy en zelfs Sales en projectmanagement kun je in- of outsourcen. Er is echter een business  asset die je niet kunt kopen als onderneming. En dat is de cultuur, de attitude van en de kwaliteit en de creativiteit van de samenwerking binnen de onderneming 

Wat we nu waarnemen is dat de business optimalisatie langs de as van de kwaliteit van de operations en de inrichting hun beslag hebben gekregen. De focus van de richting van de verbetering van organisaties verschuift nu naar bedrijfsstrategie en cultuur, zaken die je in tegenstelling tot de inrichting van de onderneming niet kunt kopen. Het is hierdoor dat de aandacht voor creativiteit en the creative industry als business asset ontstaat.  Anders kijken, creativiteit en out-of – the box  staat nu op de agenda.

In extremum zie je deze beweging terug in de herwaardering van the creative class zoals Richard Florida dit heeft beschreven. Waar een creative class is, ontstaat meer verdienvermogen. Deze creatieven, de wetenschappers, de onconventionelen en kunstenaars, zien wat er te zien is, vrij van ideologie, en creëren of weten hoe ze met de complexiteit van vandaag om moeten gaan. J.P Gaultier, de Franse mode designer, is er een goed voorbeeld van. Hij kijkt en combineert onmogelijke zaken, vrij van ideologie, en creëert waarde.

Deze beweging van creativiteit naar verdienvermogen loopt langs twee assen. De ene is dat kunst geld goed opgeleide mensen, en dus vaak  mensen met geld, aantrekt. De andere is dat kunst stimuleert om anders te kijken, de werkelijkheid daarmee anders te zien en dus nieuwe mogelijkheden en nieuwe combinaties te zien en vandaar uit de why-vraag te stellen. Een belangrijke voorwaarde voor de groei van de creative class is tolerantie voor ‘de anders soortigen’ en voor diversiteit. Heeft u moeite om nieuwe perspectieven te introduceren in uw bedrijf? Werk dan aan tolerantie en laat meer en met name nieuwe perspectieven toe. Het alternatief is tunnelvisie en dat gaat zelden lang goed.

Een belangrijke vorm van creativiteit van de onderneming  is daarmee via anders kijken het vermogen om nieuwe combinaties te zien en te implementeren. En niet de gevangene te worden van de mentale tom-tom: om werkelijk nieuwe dingen te zien moet je nooit de hoofdweg nemen. Dat geldt met name voor de innovatie-agenda.70-80% van innovatie komt van buiten uw branche. Over de muurtjes kijken en creatief rondkijken naar nieuwe mogelijkheden alsook uw capaciteiten om deze nieuwe combinaties daadwerkelijk binnen de onderneming te implementeren wordt steeds belangrijker.

Waar we vroeger werkten met business plannen van een jaar, of zelfs met 5-jaren plannen wordt het steeds belangrijker met open oog kansen te zien op de markt, windows of opportunity, en die daadwerkelijk te implementeren. Daar is veel creativiteit voor nodig.

 

De why vraag: “How might we…..?”

Met het verschuiven van de aandacht naar business strategie (het ‘richten’ van de onderneming)  verschijnt  de why vraag op de business agenda : waarom is ons bedrijf er? Waarom zouden klanten bij ons kopen? Keus genoeg voor de klant. En dan is de stap naar creatieve mensen en creativiteit als business asset niet groot meer. Als je je eigen toekomst wilt creëren, dan heb je creatieve mensen nodig. Mensen die creëren in plaats van reageren. Niet alleen dat, u dient ook de randvoorwaarden binnen de onderneming te creëren om creativiteit de ruimte  te geven. Bekend voorbeeld: Bij google moeten werknemers verplicht 20% van hun tijd besteden aan nieuwe innovaties. Google stimuleert ook “falen”. Hun filosofie is dat de beste concepten vaak voortkomen uit “mislukkingen”.

Het faciliteren van dat type creatieve processen binnen met name grote organisaties en de integratie daarvan met grootschalige, routinematige  volumeprocessen  is een uitdaging van de eerste orde. Die uitdaging begint ermee  je werknemers vertrouwen. Met een “open” cultuur waarbij je iedereen letterlijk verantwoordelijk maakt voor de onderneming. Mooi voorbeeld is Best Buy, zij hebben Twelpforce opgericht. Iedereen in het bedrijf heeft toegang tot het twitteraccount om zo de best mogelijke service te geven.

Als we kijken naar waardecreatie op de beurzen dan zien we dat bedrijven die het snelst stijgen dat kunnen toeschrijven aan (een combinatie van ) sterk leiderschap, aan creative design en/of aan een aparte, uitgesproken cultuur. Creatief creëert dus waarde. Er is dus daarmee een business rationale voor het opleiden van mensen die goed zijn in ‘the creative economy’.

De WHY vraag is relevant, en verbindend en begrijpelijk. Agendeert de juiste zaken op het goede moment. ‘Blending’ van techniek, emotie, methoden en de business (‘presencing’)  alsmede orkestreren langs de as van waarde, creativiteit , strategie en human interaction is essentieel voor de business agenda van de toekomst: the next step.

Hier speelt ook bijvoorbeeld de waarde van conversatie. Bedrijven kunnen niet zomaar meer roepen dat ze de beste zijn. Het zijn vooral hun klanten die moeten vertellen dat ze goed (of slecht) zijn. Alle marketingcommunicatie dient daarop gericht te zijn. De basis hiervoor is het antwoord op de WHY vraag. Dan komt het verhaal (storytelling). Vervolgens gaan mensen erover praten (world of mouth) en wil men vandaag nog de dag in dialoog gaan met het bedrijf om de processen, producten en diensten te verbeteren. Kortom, de zogenaamde creatieve economie is vooral een coöperatieve interactie tussen bedrijf en stakeholders. Co-creatie is een belangrijk creatief collaboratie proces geworden wat in menig business model voorop moet komen te staan.

Creativiteit en waarde

Via creativiteit ontwikkelt u de kunstenaar of de creatieve regisseur en de weg naar nieuwe kennis en inzicht in uzelf. Iemand die de bronnen kent, deze ook kan openen en gebruiken om waarde te creëren door anders te kijken. Heel belangrijk voor ondernemerschap. Waarom? Hier de redenen waarom ik dat vind en om me heen zie gebeuren.

Door met kunst bezig te zijn en met uw handen en hart te werken leer je ‘anders te kijken’, leert u ook mensen en voorwerpen op verschillende manieren vanuit verscheidene standpunten te zien en te begrijpen. Deze vaardigheid is belangrijk. Als u namelijk alleen maar vanuit uw eigen standpunt kunt zien kunt u eigenlijk niet communiceren, u zit dan in uw eigen tunnel, en u zult dan bijvoorbeeld als ondernemer of collega waarschijnlijk niet erg succesvol zijn. A. Einstein  daarover ‚‘Der Horizont vieler Menschen ist ein Kreis mit Radius Null – und das nennen sie ihren Standpunkt‘.

Een goede ondernemer kan in de huid van een ander kruipen, kan luisteren, kan onder andere daarom een goed aanbod doen aan de klant, durft zo nodig anderen die competenter zijn dan hijzelf naar voren te schuiven. Om werkelijk te kunnen verstaan is ‘ver-staan’ belangrijk: anders gaan staan waardoor u een nieuw en rijk gezichtspunt inneemt. En waardoor uitwisseling en communicatie ontstaat.

Door zelf creatief bezig te zijn en actief een ‘kunst’ te beoefenen, leert u, neem als bijvoorbeeld boetseren, veel duidelijker en sneller te besluiten wat u eigenlijk wilt maken. Als u geen beslissing over de vorm van die homp klei neemt komt u nergens. Dan blijft de klei een homp. Ook hier ligt een parallel met ondernemerschap. Weet wat u wilt en neem een besluit. Of in business talk: verbindt visie, passie, ondernemerschap en uitvoerend vermogen.

Herkent u het? Verbind hoofd, hart en hand.

U zult ontdekken dat u allerlei mooie mogelijkheden ziet maar dat u ambachtelijk tekort schiet. U wilt wel maar u kunt het domweg niet. Voor ondernemen is alleen creativiteit niet genoeg. Bij mooi piano leren spelen horen ook het oefenen van toonladders. Het kan nooit kwaad dat weer eens even te voelen. Alleen toonladders werkt natuurlijk ook niet, maar je hebt ze wel nodig. Oefen dus de toonladder van het beelddenken. Zorg dus als ondernemer dat je ook een jaarrekening snapt, kunt boekhouden en de wet kent.

De vierde en laatste reden waarom creativiteit ondernemerschap naar een hoger plan tilt is dat je in een creatieve activiteit vooral je zelf ontmoet: wat wil ik, wat kan ik, wat vind ik mooi…. ? Dat is belangrijk want de ontmoeting met de ander begint namelijk bij de ontmoeting met je zelf. Als je ontmoeting met je zelf niet op orde hebt kun je verbinding met de ander niet leggen. Dat blijft dan oppervlakkig gemompel. Als je bijvoorbeeld heel erg veel ‘moet’ kun je niet ont-moeten. Dat geldt voor bedrijven, maar ook voor u en mij.  Uw competentie om u zelf te ont-moeten, niet onbelangrijk in een co-creërende netwerkorganisatie, is essentieel in iedere vorm van samenwerking, welke rol u daarin ook hebt, en is een essentiële eigenschap voor ondernemers.

Kunst en beeld nodigen uit uzelf te ont-moeten. Want het gaat om uw mening, uw gevoel, uw interpretatie, de vorm die u wilt boetseren. Allemaal  beslissingen die u neemt.

Concrete Business voorbeelden.

Voorbeeld 1: H&M en duurzaamheid

Een voorbeeld van creative business via nieuwe combinaties is H&M. Vanaf februari 2013 kunnen klanten van H&M hun gebruikte kleding inleveren bij H&M winkels in 48 landen.

Ieder jaar eindigen tonnen gebruikte kleding op de vuilnisbelt. Zonde, vindt H&M, want 95 procent van deze kleding kan weer worden hergebruikt, gerecycled of opnieuw worden gedragen. Alle kleding is welkom.

Om de milieu-impact van de levensduur van een kledingstuk te verminderen organiseert H&M  daarom als eerste fashion retailer een inzamelingsactie. Alle soorten kleding, in welke staat dan ook, zijn welkom. In ruil voor een tas met gebruikte kleding ontvangt de klant een tegoedbon. Deze bon geeft de klant recht op 15 procent korting op een artikel naar keuze bij een volgende aankoop.

De ingezamelde kleding komt terecht bij H&M’s partner I:Collect, een bedrijf gespecialiseerd in herdistributie en recycling van kleding. Een mooie, onverwachte samenwerking.

Voorbeeld 2: KPN, altijd dichtbij

Een tweede voorbeeld betreft de Nederlandse telecommunicatie maatschappij KPN. Zij verzorgen het telefoonverkeer maar het punt hier wat ik wil maken is dat zij de gedachte ‘altijd dichtbij’ hebben doorgetrokken naar voorkomen van sociale uitsluiting.  KPN zorgt er voor, als invulling van maatschappelijke verantwoordelijkheid, dat mensen die door ziekte niet ‘altijd dichtbij ‘ kunnen zijn, dat via inzet van telecommunicatie wel kunnen. Zieke klasgenoten kunnen via ververbindingen toch op school zijn. Mensen met een spierziekte  die met support van KPN wel kunnen sporten. Mensen die weinig geld hebben die  in sociale low budget  restaurants uit eten kunnen en elkaar ontmoeten.

Medewerkers van KPN krijgen ook de gelegenheid een deel van hun tijd aan deze maatschappelijke activiteiten te besteden. Daardoor wint KPN aan maatschappelijke relevantie en voor het eigen personeel maakt het de baan interessanter.

Voorbeeld 3: Storytelling

Creativiteit in business is (ook) storytelling. Ik duidde het hierboven al aan. Niet een ‘verhaaltje rondom je product verzinnen’, maar op die manier je werkelijke identiteit naar buiten brengen. Zolang men de verbinding met de kunstenaar die ik hierboven beschrijf niet begrijpt, kan de onderneming nog zolang blijven boetseren aan zijn homp klei, maar zal de uitkomst van zijn gecreëerde kunst niets opleveren. De context zit in het verhaal. Context drives meaning. Als voorbeeld Vincent van Gogh. Hij is pas echt groot geworden door de story erachter, de context. Daardoor begreep men zijn werk. Zijn letterlijke lijden maakt zijn kunst relevant (de why). Zo’n creative context heeft een onderneming ook nodig. Het mooiste is als de why ontstaat met een echt verhaal. Als de why een verzonnen iets is dan prikt men er zo doorheen. Alle grote bedrijven hebben een verhaal waarmee we ons graag identificeren. Vaak is het de oprichter die het verhaal vormt. Klassiek voorbeeld is natuurlijk Apple.

Creativiteit en Onderwijs: Outline voor een Curriculum

Ik denk dat in het onderwijs “Creative Economy”  vorm kan krijgen in de vorm van een jaar waarin studenten vanuit verschillende opleidingsdisciplines bij elkaar worden gebracht, in diversiteit, om de hierboven genoemde diversiteit van aspecten van creatieve economie in projectvorm concreet bij elkaar te brengen en een convergente  vorm te geven.

Studenten kunnen afkomstig zijn van

–          Bedrijfskunde

–          ICT, design

–          Communicatie

–          Marketing

–          Bestuurskunde

–          Design management

–          Kunstvakscholen? ( Conservatorium, Kunstacademie)

De essentie van creative economy als opleiding is, aan de ene kant, te leren omgaan met ‘open’ vraagstellingen  met veel oplossingsmogelijkheden en gezichtspunten, en aan de andere kant te leren dealen met een veelheid van verschillende uitgangspunten.

Relevante vakken voor dit laatste jaar

 

–          Trendwatching en Strategie

–          Scenario planning/Consilience

–          Interaction design/cognitieve ergonomie

–          Behavourials models (Zie artikel Stanford University  Medialab.  Daar kun je ook shoppen : onder welke condities adopteren mensen techniek)

–          Communicatie, PRE, Marketing Sales

–          Business antropologie

–          Project Management

–          HRM

Creativiteit in Educatie gaat ons ook allen aan. Het zien van de wereld van de huidige, digitaal verbonden studenten en het mee laten vorm geven en produceren van onderwijs en onderwijsmateriaal binnen zeer creatieve kaders, is wat mij betreft richtinggevend.

Het is toch een klein ‘kunstje’ om als studenten in een minor “World of Gaming”, de Gamewereld in kaart moeten brengen, ook daadwerkelijk die kaart te laten maken over de Nederlandse Game industrie:

https://maps.google.com/maps/ms?msid=211432817570961938762.0004cbb030627af405ca5&msa=0

Andere studenten die willen af studeren over  ‘iets’ in die Game industrie, kunnen direct gebruik maken van deze digitale bron. Het onderwijsmes snijdt zo aan twee kanten, het produceren is een leerproces en de geleverde content is weer actueel, digitaal onderwijsmateriaal.

Docenten kunnen zich verenigen in werkgroepen voor het ontwikkelen van digitaal, interactief lesmateriaal. Een prachtig voorbeeld zou zijn om ‘infomotions’  en / of apps te gaan produceren in teams van inhoudsdeskundige docenten en docenten die dit materiaal kunnen omzetten naar apps voor mobiele devices. (infomations zijn YouTube video’s met cijfermateriaal, modellen etc. over een gekozen thema) In eigen beheer maken van dit actuele, digitale materiaal dat korte ontwikkel tijden kent en dus actueel kan zijn.

Voorbeeld 2. Infomotion over functies van Infographics

https://dl-web.dropbox.com/spa/7mobvpo11pngytx/Exports/infographicdoelen/infographicdoelen.html

Voorbeeld 3.Een afstudeerbijsluiter-App

https://dl-web.dropbox.com/spa/7mobvpo11pngytx/Exports/onderzoeksvoorstelBijsluiter/onderzoeksvoorstelBijsluiter.html

Docententeam ontwikkelen materiaal voor en door studenten(!)

Ik denk dat het leren binnen organisaties op een zelfde wijze georganiseerd kan worden, als een ieder daarbinnen zowel leerling als leraar durft te zijn. Kijk over de ‘muurtjes’ van de eigen afdeling en organisatie heen, verbind de diversiteit in de organisatie en creëer. Je weet maar nooit wat daar voor waarde uit kan komen.

Tot slot: context drives meaning

Wat is voor mij de waarde van creativiteit in the business? Het gaat over verbinden van waarden en normen met emotie en met business. De business en onderwijs voorbeelden hierboven laten het zien. Het gaat over het niet alleen organiseren over de as van nut en productie maar ook over de as van maatschappelijke en persoonlijke betekenis.

Het gaat over het verbinden van de ‘koude’ en ‘warme’ kant: gevoel zijn werk laten doen. Uw ratio gebruiken om uit te voeren.

Het gaat over de vaardigheid en communicatie skill om alle betrokken, zowel  ‘business’ als ‘creatieve’ mensen, te briefen over wat je wilt bereiken: hoe verbind je mensen operationeel op een gevoel? Het gaat over de moed nieuwe gezichtspunten te willen zien en implementeren.

Wij moeten leren zowel de creatieve kunstenaar als de ondernemer als de bankier leren snappen, en zij u. Dat maakt onze bedrijven en banen nog leuker en via de nieuwe verdienmogelijkheden creëert het ook continuïteit. In onze onderwijs instellingen is dit leerproces essentieel om waarde te blijven houden in een veranderende wereld.

Het is aan u om deze perspectieven wel of niet te accepteren, of een geheel eigen nieuw perspectief te creëren. 

Als we de huidige en toekomstige problemen het hoofd willen bieden, zullen we anders naar nieuwe business, naar onderwijs en naar de rol van creativiteit daarbinnen moeten kijken binnen een tolerante context die diversiteit aanmoedigt.

1 Comment

  1. Frans Coenders May 5, 2013 8:18 am  Reply

    Frans je reikt weer veel perspectieven aan. Dit is echt zo’ n stuk dat je meerdere keren moet lezen. Je apel voor creativiteit is mij uit het hart gegrepen. Wat geeft nu meer energie dan een goed idee dat je samen met anderen om kunt vormen tot iets dat tastbaar wordt en waarde heeft. Frans Coenders

Leave a Reply